- ۰۹۱۹۸۲۰۰۰۳۰
- Shokufasho.com@gmail.com
- قم – زنبیل آباد – میدان صدوقی – نبش کوچه ۱۷ – مرکز مشاوره زندگی عاقلانه
یکی از مشکلات مشترک کودکان و خانواده هایشان، بروز ترس در کودکان هست.
ترس به عنوان هیجانی ست که برای بقای انسانها لازمه. با وجود احساس ترسه که ما از خودمون در برابر خطرات مراقبت می کنیم. فرض کنین ما حیوان وحشی رو ببینیم ولی ترسی نداشته باشیم چه اتفاقی می افته؟ توی یک آزمایش آمیگدال موش رو که مرکز ترس هست رو از مغزش برداشتن. این موش دیگه در مقابل گربه ها واکنش دفاعی از خودش نشون نمیداد.
ترس از ابتدای تولد نوزاد تا آخر عمر در مغز او وجود داره، فقط در هر مرحله رشدی و هر سنی یک یا چند نوع ترس بروز می کنه.
باید ببینیم آیا ترس مقتضای سن کودک هست یا خیر؟ به عنوان مثال اگر یک دختر ۷ ساله از صدای بلند مثلا رعد و برق بترسه، این ترس مخصوص سن او نیست و نیاز به درمان داره و نباید ندیده اش گرفت ولی ترس از تاریکی در ۳ تا ۶ سالگی طبیعیه و فقط اگه خیلی شدید باشه نیاز به درمان داره.
اگه ترس کودک اونقد شدید باشه که روی زندگی عادی اش تاثیر گذاشته و جلوی توانایی هاشو می گیره نیاز به درمان داره. مثلا ترس از حیوانات توی ۳ تا ۶ سالگی طبیعیه ولی اگه کودک از جوجه و حیوانات بی خطر هم بترسه باید دنبال برطرف کردن ترس بود. یا اگه ترس از تاریکی اونقد زیاد باشه که کودک حاضر نباشه به اتاق دیگه هم که داخل آپارتمان هست بره، باید برای برطرف کردن ترسش اقدام کرد.
یکی از اقدامات مهم اولیه در مواجه با ترس در کودکان اینه که واکنش بیش از حد و شدید نشون ندیم. همونطور که نادیده گرفتن ترسها منطقی نیست. مسخره کردن، عصبانی شدن واکنشهای نادرستیه. مثلا نباید بگیم چه بچه ترسویی. برادرت نمی ترسه تو چرا می ترسی.
باید با ترس کودک در حد متعادل همدلی کرد. و به او گفت: می دونم ترسیدن چه حسی داره. قلبت تندتند می زنه. دلت یه جوری می شه و … منم بعضی وقتا ترسیدم وقتی بچه بودم…. اینطوری کودک احساس می کنه درکش می کنین و زودتر آرامش می گیره.
برای برطرف کردن ترس در کودکان باید از اونها حمایت کنیم. و به کودک اطمینان بدیم که ما مواظبش هستیم. و نمی گذاریم براش اتفاق بدی بیافته.
در مواجهه کودک با ترس نیاز به زدن حرفهای منطقی و سخنرانی نیست. مثلا نگویید هیولا وجود نداره و بخواهین منطقی براش عدم وجود هیولاهارو توضیح بدین.
به کودک کمک کنین کم کم با آزمایش و بررسی، درستی ترسش رو امتحان کنه. مثلا بگین پاشو با هم بگردیم ببینم هیولا کجاست؟ بیا اتاق رو چندبار روشن و خاموش کنیم ببینیم جای وسایل تغییر می کنه یا نه. بیا کم کم به گربه نزدیک بشیم ببینیم فرار می کنه یا حمله می کنه. بیا زیرتختو با هم بگردیم ببینیم اونجا چه خبره.
یکی از رفتارهای درست برای درمان ترس در کودکان اینه که آروم آروم اونو با موضوع ترسش مواجه کنین. هر قدر بیشتر فرار کنه و نخواد مواجه بشه، ترسش بیشتر میشه. به عنوان مثال برای ترس از حیوان خاص اول اون حیوان رو با هم نقاشی کنین. بعد عکس و فیلم اون حیوان رو توی اینترنت با هم ببینین. درباره اون حیوان باهاش حرف بزنین و طرز زندگی حیوان رو براش بگین. درباره مفید بودن اون حیوان صحبت کنین. و اگه تونستین توی شرایط واقعی کودک رو با اون حیوان روبرو کنین. مثلا به باغ وحش برین.
ویدئو های بیشتر در مورد طرحواره ها در اینستاگرام ما
از دلایل مهم ترس در کودکان، الگوگیری از والدین یا اطرافیان هست. اگه خودتون از چیزی می ترسین باید ترستون رو با یک درمانگر درمان کنین. ترس شما احتمالا ریشه در گذشته تون داشته باشه و شما به عنوان یه فرد بالغ باید بتونین از پس موقعیتهای ترسناک ساده بیاین. وقتی شما بترسین کودک به این دید می رسه که حتما موضوع ترسناک و وحشتناکی وجود داره که مادرم می ترسه. بسیاری از مادرها خودشون از سوسک و مارمولک و تنها بودن توی تاریکی یا شب توی خونه می ترسن بنابراین طبیعیه که کودک هم این ترس رو یاد بگیره و همون واکنشهای شمارو نشون بده.
برای کاهش ترس در کودکان یه کار خیلی عالیه اینه که رفتارهای جسورانه رو تقویت کنین. تحسین و تشویق باعث دلگرمی بیشتر میشه. پس هر وقت دیدین فرزندتون کار شجاعانه ای مثل اینکه بخواد با حیوون یا موجود خیالی ترسناکش روبرو بشه، رو انجام داد، تشویقش کنین. مثلا برای هرشب جدا خوابیدن یا اینکه ساعتی رو بتونه تو اتاق تاریک بمونه، از جایزه های ساده مث برچسب و ستاره و قصه گفتن و بازی کردن باهاشون، استفاده کنین. همچنین نشون دادن بچه هایی که نمی ترسن به عنوان الگو ( و نه برای مقایسه و سرزنشگری ) و روشهای برخوردشون با موضوع ترسناک، برای یادگیری شجاع شدن، یه روش موثره
از ایجاد موضوع جدیدی برای ترس در کودکان باید پیشگیری کرد. بنابراین دیدن عکسها یا فیلمهای وحشتناک، بودن در کنار بچه های بزرگتری که پیش کودک حرفهای ترسناک می زنن به ضرر کودک تموم میشه. گاهی اوقات بعضی والدین خودشون فیلمهای تخیلی ترسناک می بینن و فرزندشون هم کنار اونها می بینه. حتی دیدم که برخی پدرها می گن این فیلمها ترسناک نیست و اشکال نداره بچه شون ببینه. و نتیجه ش این شده که خواب کودک یا روند زندگی ش بخاطر ترس مختل شده. درسته که فیلمها برای ما بزرگترها ترسناک نیست ولی ذهن کودک با ذهن بزرگترها متفاوته و درکش از خیال و واقعیت با ما فرق داره.
یکی از دلایل مهم بروز و تشدید ترس در کودکان شرایط آشفته منزل بخاطر دعوای پدر و مادر و یا بدرفتاری با کودک هست. اگه توی خونه مشکلاتی وجود داشته باشه و کودک احساس ناامنی کنه، ترسهای کودک شدید میشه یا ممکنه در برخی موارد ترسهای کودک برای جلب توجه باشه و این علامتی از موقعیتهای ناایمن خانواده ست. در واقع چون کودک راه حلهای پخته ای برای کنترل محیط استرس زا و دریافت مراقبت روانی و توجه والدین نداره، ناخودآگاه ترسهاش بیشتر شده یا بیشتر نشون میده.
وقتی موضوعات ترس در کودکان متنوع و شدید هست مراجعه به روانشناس لازمه. درمانگران کودک روشهای خاصی مثل بازی درمانی و قصه درمانی و استفاده از رویکرد شناختی رفتاری برای درمان ترسها و اضطرابهای مختلف کودکان و نوجوانان دارن.
همچنین درمانگران ریشه ها و عوامل زمینه ساز ترس فرزندان رو بررسی می کنه و به برطرف کردن اونها می پردازه. در نظر داشته باشین که ممکنه نیاز بشه چند جلسه مراجعه کنین تا فرزندتون کاملا بتونه به ترس و اضطرابش غلبه کنه. پس در این راه صبور باشین و پیگیر. چرا که هرچه شما مراقبت روانی بیشتری از فرزندتون به عمل بیارین، سیستم عصبی اون قویتر میشه و به آرامش، موفقیت و خوشبختی نزدیکتر میشه.
