ذهنیت های طرحواره ای

ذهنیت های طرحواره ای

چند نفر درون شما حرف می زنن؟ شده تا حالا با خودتون درگیر باشین؟ یا حس کنین چند شخصیت دارین؟ یا اینکه خیلی تو رفتار و فکرها و احساساتتون، نوسان داشته باشین. صبح خوش و خرم باشین و امیدوار به زندگی، دو ساعت بعدش عصبانی، نیم ساعت بعد آروم، و… شایدم خودتون اینطوری نباشین ولی چنین افرادی رو تو محیط اطرافتون دیده باشین. در ادامه با ذهنیت های طرحواره ای بیشتر آشنا شوید.

با این سوالات که می دونم فکرهای خیلی هاست، می خوام تو این مقاله به موضوع ذهنیت های طرحواره ای بپردازم. موضوعی که می دونم براتون جذاب و جالبه.

اما اول بریم ببینیم اصلا خود طرحواره چیه؟

طرحواره های ناسازگار، احساسات و فکرهای ناسالمی هستن که بخاطر برآورده نشدن نیازهای روانی ما در دوران کودکی و نوجوانی، تو روان ما شکل می گیرن و تبدیل میشن به هسته اصلی شخصیت ما. و بعد ما بخاطر اینکه از دست این فکر و احساسها خودمونو نجات بدیم ونگذاریم اونا تحقق پیدا کنن، دست به رفتارهای آسیب زایی می زنیم که به این رفتارها، سبک مقابله ای گفته میشه.

طرحواره معیارهای سرسختانه و عیب جویی افراطی

اما ذهنیت های طرحواره ای چی هستن؟

ذهنیت طرحواره ای، حالتی ذهنی و روحی هست که می تونه تو یک لحظه تو ذهن ما وارد بشه و بر ما مسلط بشه. ذهنیت می تونه متشکل از چند طرحواره و سبک مقابله ای باشه. برای اینکه این مفهوم طرحواره درمانی رو بهتر درک کنین. براتون مثال می زنم:

فکر کنین یه لحظه فرزندتون شیر رو می ریزه رو فرشی که تازه شستین. شما که دو دقیقه قبل داشتین قربون صدقه ش می رفتین که داشته شیر می خورده، یه دفه عصبانی می شین و سرش داد می زنین و شروع به سرزنشش می کنین (فعال شدن طرحواره معیارسرسختانه و تنبیه با سبکهای تسلیم اونها؛ ذهنیت های طرحواره ای والد پرتوقع و والد سرزنشگر). تو همون لحظات فرزندتون ممکنه گریه کنه و بگه ببخشید، یه کم آروم می شین و با لحن آرومتری غر می زنین و به شانس خودتون بد و بیراه می گین و می نالین که شوهرتون که کمکتون نیست و کسی هم درکتون نمی کنه (طرحواره منفی گرایی و بدبینی و طرحواره محرومیت هیجانی با سبک تسلیم) و در نهایت هم شروع به پاک کردن فرش می کنین.

وابستگی به نامزد:

مثال دیگه ای که می تونم برای ذهنیت های طرحواره ای بزنم اینه که تصور کنین خانمی به نامزدش وابسته است. صبح که بلند میشه و پیامی از نامزدش نمی بینه، توی ذهنش درگیر می شه و فکر می کنه می خواد رهاش کنه، ذهنیت کودک آسیب پذیر اون فعال میشه و بیقرار میشه و بعد نگران میشه که نکنه رهاش کرده و بلند میشه از شدت استرس شروع می کنه به خوردن شیرینی و بعدش چند پیام تهدیدآمیز یا اعتراض آمیز میده. همزمان توی ذهنش درگیره که من چکار کردم که جوابمو نداده. هم خشم داره و هم استرس و نومیدی. اینجا میتونه چند طرحواره ش مثل رهاشدگی و بی ثباتی – نقص و شرم – تنبیه با چند سبک مقابله ای شون فعال شده باشه. و همه اینا باعث حالتهای هیجانی لحظه ای اون میشه.

انواع ذهنیت طرحواره ای

ذهنیت های طرحواره ای به دو دسته سالم و ناسالم تقسیم می شن و هر کدوم انواع مختلف دارن.

ناسالم شامل:

• کودکانه: آسیب پذیر (رهاشده، محروم، طردشده و ناقص، بدرفتاری شده)، عصبانی، غضبناک،  تکانشی،  بی انضباط
• والدهای ناکارآمد: سرزنشگر و پرتوقع، تنبیه گر
• مقابله ای: تسلیم شده مطیع، محافظ بی تفاوت، خودآرام ساز بی تفاوت، خودتحریک ساز بی تفاوت،
• ناسالم آزارگر: بزرگ منش، زورگو تهاجمی، بدگمان، شیاد دغلکار، غارتگر – محافظ عصبانی ، توجه طلب

ذهنیت های سالم شامل:

بزرگسال سالم، کودک شاد

هدف طرحواره درمانی اینه که ذهنیت های سالم رو گسترش بده و فرد بالغ خودشو رشد بده تا بتونه در لحظه رفتار بالغانه از خودش نشون بده و از سبکهای مقابله ای و واکنشهای ناسالم طرحواره ای استفاده نکنه.

ویدئو های بیشتر در مورد طرحواره ها در اینستاگرام ما

درمان ذهنیت های طرحواره ای

• در صورتی که نوسانات هیجانی زیادی دارین و به قول خودتون یا دیگران، دمدمی مزاج هستین، میشه گفت شما ذهنیت های ناسالم زیادی رو تجربه می کنین، در اولین فرصت مناسب با مراجعه به یه طرحواره درمانگر، برای درمان ذهنیت های خودتون اقدام کنین.
• تفریحات سالم انرژی زا هستن و بعد از انجام اونها شما دچار اضطراب و عذاب وجدان نمی شین، بنابراین با پرداختن به اونها به روان خودتون سوخت سالم برسونین و ذهنیت کودک شاد خودتونو تغذیه کنین.
• اگه شما طرحواره های زیادی دارین، کیس مناسب درمان ذهنیت ها هستین، با آشنایی با ذهنیت های طرحواره ای سرعت درمان شما زیادتر میشه.
• هر بار که دچار هیجان لحظه ای می شین، مکث ۱۰ ثانیه ای تا ۱۰ دقیقه ای داشته باشین و طی این مدت احساسات منفی تونو ردگیری کرده و بروز اونهارو به تاخیر بندازین، با ایجاد وقفه بین فکر و عمل، همچنین احساس و عمل، شما بالغ خودتون و در واقع ذهنیت بزرگسال سالمتونو قوی می کنین.