طرحواره و رذیلت های اخلاقی

طرحواره و رذیلت های اخلاقی

طرحواره و رذیلت های اخلاقی/ چرا ما غیبت می کنیم؟ چرا دروغ میگیم؟ چرا چرا علی رغم اینکه دوست داریم رفتارهامون خالص باشه بازم ریاکاری می کنیم؟

جواب همه اینها رو می خوام بهتون با زبون طرحواره ها یا تله های ناسازگار بگم.

اول ببینیم طرحواره (اسکیما) یا تله زندگی چیه؟

باورهای تزلزل ناپذیر و احساسات ناکام کننده ای که توی ذهن ما وجود داره و روی رفتارهای ما تاثیر منفی داره، حتی روی رفتارهای مذهبی و رشد اخلاقی ما. یانگ (۱۹۹۰)، ۱۸ نوع از اونهارو معرفی کرده و راههای درمان اونهارو ذکر کرده که میتونین توی مقالات دیگه از سایت باهاشون بیشتر آشنا بشین.

نمونه هایی از تاثیر رابطه طرحواره و رذیلت های اخلاقی

رذیلت اخلاقی چیه؟

“از نظر اسلام، فضیلت فعل اخلاقی، به تأثیرگذاری آن فعل در رسیدن به کمال انسان بستگی دارد؛ از این رو هر فعلی که در بازسازی روح آدمی و وصول به کمال نهایی تأثیر بگذارد، فضیلت و در غیر این صورت، رذیلت اخلاقی شمرده می شود؛ البته مراد و مقصود، آن فعلی است که با اراده و اختیار آدمی انجام بپذیرد” (مصباح یزدی، فلسفه اخلاق، ص ۱۸۴)

به زبون ساده رذیلت اخلاقی اون کاریه که باعث ناپاکی روح و شخصیت انسان میشه، مثل دروغگویی، ریاکاری، اسراف، تنبلی و اهمالکاری، غیبت، سخن چینی، مسخره کردن دیگران…

نمونه هایی از رابطه طرحواره و رذیلت های اخلاقی

برای شروع بررسی این رابطه ، ببینیم هر کدوم از طرحواره ها چه رذیلتهایی رو ایجاد کرده و پرورش میدن.

طرحواره بی اعتمادی و بدرفتاری باعث میشه فرد به دیگران سوظن داشته باشه و با ذهن خوانی و منفی نگری، ذهنیت بدی نسبت به دیگران پیدا کنه بنابراین با سوظن احتمال تهمت و غیبت و بدگویی هم بالا میره. در حالیکه توی دین گفته شده از بسیاری از سوظن ها بپرهیزید که گناهه. همچنین این طرحواره باعث میشه فرد با دیگران بدرفتاری کنه بدرفتاری هایی مثل پرخاشگری با فرزند و همسر و اطرافیان تا کلاهبرداری و سواستفاده از آدمهای دیگه. دروغگویی یکی دیگه از رذیلت هاییه که بواسطه این تله بوجود میاد چرا که فرد بخاطر بی اعتمادی به دیگران، راحت در مورد زندگی ش یا موضوعات دیگه دروغ می گه. مثلا سفری میره ولی می گه نرفتم.

ایجاد رفتارهای ناپسند

مثال دیگه ای از رابطه طرحواره و رذیلت های اخلاقی رو توی تله نقص وشرم می بینیم که باعث ایجاد رفتارهای ناپسندی مثل مسخره کردن و عیب جویی و تحقیر دیگران میشه. کسی که توی چاه نقص و شرم افتاده و بیشتر سبک جبران داره سعی می کنه با مطرح کردن عیوب دیگران و برجسته و مسخره کردن اونها، عیب های خودشو بپوشونه و بخواد رفتار و داشته های دیگران رو بی ارزش جلوه بده.

علت دروغگویی، ریاکاری و حسادت

تله پذیرش جویی و جلب توجه هم یکی از طرحواره هاییه که باعث دروغگویی و همچنین ریاکاری و نیز حسادت میشه. چرا که فردی که این تله رو داره می خواد که تایید و توجه دیگران رو به دست بیاره، پس ممکنه دروغ بگه مثلا درباره احساسات خودش یا شرایط زندگی اش. چیزهایی بگه که واقعیت نداره. و نیز جلوی دیگران خوب رفتار می کنه ولی تو تنهایی خودش، کارهای ناپسند میکنه و این یعنی ریاکاری.

  ویدئو های بیشتر در مورد طرحواره ها در اینستاگرام ما

مثلا جلوی دیگران خودشو مذهبی و نمازخون نشون میده ولی پشت سر برخلاف این رفتار می کنه. حسادت ناشی از پذیرش جویی هم محصول رابطه طرحواره و رذیلت های اخلاقی هست. و فرد نمی تونه مورد توجه یا تحسین بودن شخص دیگه ای بجز خودش رو تاب بیاره. نیز برخی افراد مبتلا به این تله، بخاطر جلب توجه دیگران اسراف می کنن مثلا چیدن سفره هایی با چند نوع غذا، جهیزیه و سیسمونی و رسم های من درآوردی جدید برای جلب توجه و …

از عوامل بی کفایتی

طرحواره وابستگی و بی کفایتی باعث میشه فرد مستقل نشه و بار زندگی خودشو روی دوش دیگران بندازه. زحمت دادن اطرافیان یکی از رذیلت های اخلاقیه که به شدت با رشد فرد و آرامش توی روابط تضاد داره.

شجاعت یه فضیلت اخلاقیه و برعکس اون ترسو بودن نمونه دیگه ای از رابطه طرحواره و رذیلت های اخلاقی هست. اطاعت، طرحواره ایه که  باعث میشه که ما بخاطر ترس و جرات مند نبودن، نتونیم از حق خودمون یا خانوادمون دفاع کنیم و اجازه سوء استفاده دیگران بدیم.

طرحواره استحقاق و بزرگ منشی باعث میشه که ما حقوق دیگران را زیر پا بگذاریم مثلاً نوبت دیگران را بگیریم با دیگران بی ادبانه حرف بزنیم.

حس کینه و پرخاشگری

رابطه طرحواره و رذیلت های اخلاقی رو در فردی که طرحواره تنبیه داره مشاهده می کنیم. این فرد از دیگران کینه به دل می گیره و نمی تونه دیگرانو ببخشه، بنابراین با فردی که اشتباه کرده (فرزند یا همسر و …) بدرفتاری و پرخاشگری کلامی یا فیزیکی می کنه. ناسزا می گه، کتک کاری می کنه. یا قهر می کنه. ناسزا، قهر و آسیب جسمی به دیگران رذیلت هایی هستن که حتی مشمول پرداخت دیه هم می شن.

اگه تو بقیه طرحواره ها هم کنکاش کنیم رذیلت های اخلاقی رو می بینیم. و اما برای اینکه خودمون رو از این رفتارهای ناپسند بری کنیم چه باید بکنیم؟

چه باید کرد؟

شما هم برای کنترل رابطه طرحواره و رذیلت های اخلاقی در وجودتون، اگه فردی هستین که دوست دارین از نظر اخلاقی رشد کنین و شخصیتی متعالی داشته باشین پس حتما باید در مسیر خودشناسی و رواندرمانی قرار بگیرین. بنابراین:

• مهارت خودآگاهی رو تو خودتون پرورش بدین و سعی کنین زندگی آگاهانه ای داشته باشین. بنابراین محاسبه کردن و رصد کردن کردار و گفتار و افکار باید بخش مهمی از روزمرگی تون باشه.
• با افرادی نشست و برخاست کنین که ارزشهای زندگی اونها هم مث شما باشه، و اینطوری وقتی پیش هم هستین بجای غیبت و تهمت و سخن چینی و … وقتتون صرف تفریح و شادی و سرگرمی سالم و یا یادگیری میشه.
• مراجعه به طرحواره درمانگر و درمان تله های ناسازگار شخصیتی، یکی از اقدامات مهم و سرعت دهنده به کاهش رذیلت های اخلاقی و گسترش فضیلت های اخلاقی توی شماست.
• همچنین معرفی رویکرد اسکیماتراپی و این مقاله به فردی که توی اون هم شما بین طرحواره و رذیلت های اخلاقی که داره، رابطه ای می بینین، یه کار پسندیده و فضیلت اخلاقیه.

طرحواره خانواده و همسر رو هم حتما مطالعه کنید