جذابیت طرحواره ای

جذابیت طرحواره ای

در این مقاله تصمیم داریم که درباره جذابیت طرحواره ای با شما صحبت کنیم

با اینکه گاهی باهام تندی می کنه ولی دوستش دارم.

قهر و کم محلی هاش برام جذابه

نمی دونم چرا من گیر آدمایی که منو می چزونن می افتم.

آدم جدی و رسمی هست، ولی یه لبخند که می زنه دل منو می بره

شما هم؟ شما هم این جملات براتون آشناست. خودتون گفتین یا شده از اطرافیانتون بشنوین؟

این مدل احساس و ارتباط رو بهش می گیم جذابیت طرحواره ای.

قبل اینکه براتون از این اصطلاح بگم اول بریم ببینیم اصلا طرحواره چیه؟

طرحواره به افکار و احساسات ناسازگاری گفته میشه که باعث میشن ما توی تله موقعیت ها و ارتباطات آشفته و نابسامان بیافتیم. و زندگی مارو مختل می کنن و باعث کاهش رضایت و آرامش ما میشن.

جذابیت طرحواره ای چیه؟

وقتی افکار و احساسات طرحواره ای باعث بشن توی ارتباطات ما احساسی عمل کنیم و کسانی برامون جذاب و خواستنی بشن که بهمون آسیب می زنن و نیازهای روانی ای که ما توی ارتباط داریم رو ناکام می گذارن، ما توی تله جذابیت طرحواره های مربوط به اون ارتباط افتادیم.

انتخاب دوست و همسر

این مساله هم می تونه توی انتخاب ها رخ بده مثل انتخاب دوست و همسر. و هم توی ادامه و روند ارتباطهای از قبل انتخاب شده. به عنوان مثال اگه کسی طرحواره رهاشدگی داشته باشه، از فردی که بی ثبات باشه، یه روز باشه تو ارتباط یه روز نباشه، زیاد وقت نگذاره برای طرف مقابل، و در دسترس نباشه به علت مشغولیت زیاد یا هر مساله دیگه ای، اینجا فرد انتخابش بخاطر جذابیت طرحواره ای بوده.

بیاین چند تا نمونه دیگه رو با هم ببینیم.

طرحواره محرومیت هیجانی

کسانی که طرحواره محرومیت هیجانی دارن، جذب آدمهایی می شن که سرد هستن و محبتشونو نشون نمی دن. خانم میگه من خوشم میاد ازش اونقد جدیه. بعد ممکنه هی اصرار بکنه به طرف مقابلش که تو چرا سردی؟ من نیاز به محبت دارم. حتی شاید بتونه بکشه کنار از اون رابطه. ولی اینکارو نمی کنه.

طرحواره بی اعتمادی

فردی که طرحواره بی اعتمادی داره به سمت فردی میره که مبهمه، پنهان کاری داره. تو رابطه ها از کسی که کم حرفه و زیاد از خودش نمی گه، خوشش میاد و می گه اون چقد پخته است. چقد عاقله. (جذابیت طرحواره ای باعث میشه اون خودشو توجیه کنه) در عین حال که ممکنه عصبانی بشه چرا دیگران پنهان کاری دارن و صادق نیستن.

اگه تو ارتباط پسر و دختری باشه، با اینکه می بینه طرف مقابلش خیانت می کنه ولی رهاش نمی کنه و دلش به چک کردن و کنترل کردن اون خوشه. و فکر می کنه می تونه اونو سربه راه کنه. گاهی می بینیم که یک زن یا مرد سالها در یک ارتباط آسیب زا مونده و زندگیش به این کارها داره می گذره. یکی دیگه از نشونه هاش اینه که فرد خواستگاری روکه نظامیه یا تو سیستم های امنیتی مشغول به کاره و پنهانکاری بخش مهمی از شغل و زندگی شونه، می پسنده.

طرحواره ایثار

از نمونه های دیگه جذابیت طرحواره ای به افرادی میشه اشاره کرد که طرحواره ایثار دارن. این تیپ افراد دور و برشون پر میشه از افراد نیازمند و وابسته و گیرنده. اصلا هر جا که میرن افراد نیازمند رو پیدا می کنن. در واقع بخاطر طرحواره شون، چشمشون دنبال این آدما می گردن. مثلا دختری که  از یه پسر معتاد که دائم داره به زمین و زمان غر می زنه خوشش میاد و می خواد بهش کمک کنه. و با این تصور که با کمک به اون می تونه نجاتش بده و افتخار ناجی بودن رو تو زندگی داشته باشه، آینده زندگی و آرامش خودشو تحت شعاع قرار میده.

ممکنه این ابهام پیش بیاد که نکنه این جذابیت طرحواره ای مربوط به قانون جذب میشه. اما باید گفت که قانون جذب از مباحث متافیزیکه ولی جذابیتی که ما ازش حرف می زنیم، یه مساله روانشناختیه که در یک رویکرد رواندرمانی مطرح شده و براساس بررسی های علمی و پژوهشهای روانشناختی مطرح شده. پژوهشهایی که نمونه های واقعی و عینی ارتباطات انسانی رو مورد ارزیابی قرار میدن و صرفا براساس حدس و گمان و چند مدرک ناقص فرضیه ای ارائه نمیدن.

ویدئو های بیشتر در مورد طرحواره ها در اینستاگرام ما

علت جذابیت طرحواره ای

چرا ما سمت کسانی می ریم که بهمون آسیب می زنن؟ چرا با اینکه می دونیم این افراد نیازهای روانی مارو تامین نمی کنن اما باز هم به ارتباط خوب باهاشون امیدواریم؟

یکی از دلایل این موضوع اینه که افرادی برای ما خواستنی هستن که مارو یاد والدین یا افراد مهم کودکی مون می اندازن. این مساله کاملا ناخودآگاهه. از یه نفر که پدرش تو کودکی کتکش زده و اذیتش کرده بپرسیم دوست داری همسری داشته باشی که اینکارو بکنه؟ مسلما می گه: نه، هیچوقت.

اما نکته ای که هست اینه که جذابیت طرحواره ای در سطح هوشیار آدمها رخ نمیده. افراد با آگاهی و از روی عمد اینکارو نمی کنن.

شاید بشه این موضوع رو با یا مثال ساده تر توضیح داد. مثلا ما خوراکی هایی که ابتدای زندگی خوردیم همیشه برامون خوشمزه ترن. یا ممکنه یه بویی توی دوران کودکی برامون خوشایند بوده تو دوران بزرگسالی هم دنبال اون بوی ادکلن یا ماده غذایی هستیم. البته اینا موارد مثبته و خیلی واضحتر و قابل پذیرشتره.

ولی مساله اینه که والدین ما هم برامون صرفا افراد منفی نبودن و ما بهشون حس مثبت داشتیم. در واقع ما نسبت به والدینمون رابطه دوسوگرایانه داریم. از طرفی دوستشون داریم بخاطر همه خوبیهاشون و از طرف دیگه بخاطر اذیتهاشون، ازشون رنجیده و عصبانی هستیم و برخی افراد حتی متنفر هستن.

یکی دیگه از دلایل جذابیت طرحواره ای اینه که ما ترجیح می دیم با افرادی ارتباط داشته باشیم که فرضیه های بدبینانه طرحواره ای مونو اثبات می کنن. برای کسی که مورد بدرفتاری قرار گرفته، و به این نتیجه ذهنی رسیده که همه بد هستن و هیچکس دوستش نداره، دیدن یک فرد با محبت و خوش رفتار براش تازگی داره و باورش سخته و با خودش می گه مگه میشه کسی منو دوست داشته باشه و با من خوب باشه؟ برای همین چه باید کرد؟

برای اینکه روابط شما تحت تاثیر جذابیت ارتباطی ناشی از طرحواره ها قرار نگیره باید خودآگاهی تونو بالا ببرین و به نشانه ها حساس باشین. بنابراین:

• وقتی توی یک رابطه هستین، تصور کنین از بالای تپه در حال تماشای رابطه خودتون و طرف مقابل هستین، چی می بینین؟ چه اتفاقی داره می افته؟ آیا اون فرد نیازهای روانی شمارو داره تامین می کنه یا اینکه مدام محروم می کنه؟ با اینکار شما خودتونو از بیرون گود تماشا می کنین و خودآگاهی تون بیشتر میشه و مشکلات رابطه رو متوجه می شین.
• اگر نشانه های بدرفتاری و محروم کردن رو توی رابطه می بینین، و همچنان پیگیر رابطه هستین، توجیهات خودتونو برای ادامه ارتباط بنویسین و ببینین کدامیک از اونها ناشی از ترسها و نگرانی های شماست.
• عطای روابطی که سمی هستن و برای شما آسیب بیشتری از منفعت دارن، رو به لقاشون ببخشین و از اونها دوری کنین. تا جذابیت طرحواره ای شمارو مشغول یه زندگی سخت و بی کیفیت نکنه.
• در صورتی که توی روابطی گیر افتادین و دارین رفتارهایی می کنین که باعث میشه رابطه تون مختل بشه و یا طرف مقابلتون اینکارو می کنه، حتما با یک طرحواره درمانگر، جلسات درمانی داشته باشین.

من شیما محمدی روانشناس بالینی و طرحواره درمانگر با بیش از ۱۰ سال سابقه کاری اومدم که به شما عزیزان کمک کنم تا از تله طرحواره هایی که در اون گرفتار شده اید رها بشید و دوباره طعم خوددوستی و یک زندگی با رضایتمندی و روابط عالی رو بچشید. برای شرکت در دوره های طرحواره درمانی و مشاوره به من پیام بدین.(۰۹۱۹۸۲۰۰۰۳۰)

مارو تو اینستاگرام دنبال کنید.